Reacties en foto's

dik v

( organisator / routebegeleiding ) 03-01-2023

Bokma vergeten een verslag te schrijven van de wandeling vorige week zaterdag door de Waterleidingduinen en langs het Wisentenpad vanaf de Oase, of Oranjekom. Het was alweer een bijzonder mooie dag met een laagstaande zon en veel licht en geen regen, net als mijn eerdere wandelingen de afgelopen weken. Na twee afzeggingen bleven we over met 7 wandelaars, een een mooi groepje voor een wandeling. Vanaf station Heemstede-Aerdenhout nemen we bis 9 richting Vogelenzang naar bushalte Waterleiding. Voordat de bewoners het mooie Laantje van Alverna min of meer wederrechtelijk maar zoals vaak in dit soort gevallen met stilzwijgende toestemming van de gemeente afsloten met hoge stalen hekken was het nog een aardige wandeling vanaf het station naar de Waterleidingduinen, nu loop je alleen nog langs de weg (met nog wel wat jaren 30 bouw in Amsterdamse Schoolstijl in de buurt van het station. Voornamelijk interessant als het om de kilometers gaat. Bij de ingang Oranjekom, bij pannekoekenboerderij de Oase (maar over 5 km. is er horeca bij de Duinrand) is het mogelijk kaartjes voor de Waterleidingduinen te kopen, nog steeds 1 euro 50. Over een bijna 4 meter breed rooster, om de damherten binnen te houden, komen we het duingebied tegen. Als je na het hek om je heen kijkt, kun je meteen de hoge beuken zien staan hier aan de binnenduinrand. Waarschijnlijk aangeplant in de begintijd van de Waterleidingduinen, 2e helft 19e eeuw en nu een bijzonder element van een parkachtig bos aan de binnenduinrand, met hoge lanen. Wat je ook ziet is een stuk bos met hoge nu bruine adelaarsvarend, waar we over een smal paadje doorheen loopt, bijna niet voor te stellen dat deze bruine varenmassa volgend voorjaar weer verdwijnt onder de nieuwe groene varens. Wat slingerend lopen we bij even langs het bijzonder mooie oude pompstation in een aan Frank Lloyd Wringt ontleende stijl aan het water van de Oranjekom, nu bezoekerscentrum. Daarna steken we het Noordoosterkanaal over, een van de laatst aangelegde kanalen van het Waterleidinggebied. Naar een bos met glooiende paden met op veel plaatsen nog vooral dennen, zich langzaam omvormend tot een gemend bos. Tot twee jaar terug liep ik hier nog de kortste weg door het niet heel spannende bos richting de Duinrand aan de Zantvoortselaan, tot ik ontdekte dat ijn het open duin een bijzonder mooi struinpad loopt over de hoogste topjes van de Waterleidingduinen, de ongeveer 35 meter hoge Appelberg en Rozenberg, met hier en daar stukken stuifzand. Met bijzonder mooie uitzichten vandaag tot ver over de duinen in een lichte waas en op de stadse skyline van Zandvoort, met op nog iets helderder dagen een glimp van de zee, een van de mooiste stukken van de wandeling. Vanaf het pad omhoog kijk je langs een steile helling neer op het duin eronder, vandaag zonder herten. (De wandeling kan nog wat spannender gemaakt worden met een extra stukje struinpad over duintopjes vanaf de Oranjekom.) Al gauw duiken hier, in het bos, uiteraard de eerste damherten op, waaronder oudere mannetjes met grote geweien, op idyllische plekjes in het bos en ook op de opener duinhellingen. Van de Rozenberg met bunker daal je af in een bunkerdorp uit de 2e wereldoorlog, met een opvallende keukenbunker, met op de duinhellingen damherten. Het laatste damhert met een groot gewei loopt vlak bij de duinuitgang aan de Zandvoortselaan. Al met al zien we nog redelijk wat herten, hoewel aanzienlijk minder dan een aantal jaren geleden. Van het bunkerdorp lopen we het bijna 33 meter hoge duin de Tonneblink (met bunker bovenop) op met uitzicht naar het noorden. Dan dalen we af, steken het Noordoosterkanaal weer over en zijn we bij het grote toegangshek dat we openen met een druk op een grote zwarte knop. Aan de weg ligt paviljoen Dune aan de duinrand waar we iets drinken en eten.
Vanaf de Zandvoortselaan maken met wat interessante woningen uit begin vorige eeuw maken we een klein ommetje via de Kennemerweg met zeer hoge duindoorns erlangs en een stuk oude tramlijn naar Zandvoort, nu fietspad, vooral interessant in delen van het jaar dat er iets meer groeit en bloeit. Na het oversteken van een oud waterleidingkanaal slaan we een smal pad in tussen de duindoorns door dat naar wat opener golvend duin loopt, langs het fietspad naar Zandvoort, dat we blijven volgedn op smalle zanderige paadjes. Ook hier is niet veel aan flora te zien, behalve verdorde resten van o.a. het stekelige loogkruid en iets dat ik na wat bladeren in opgeslagen beelden ergens in mijn hoofd weet terug te brengen op slangekruid, nu zonder het intense blauw van de zomer. In alle tijden hetzelfde ligt er het pad kruisend de antitankwal van de Duitse Atlantikwall uit de 2e wereldoorlog, diep landgoed Koningshof in stekend. En hier en daar kleine paddestoeltjes, vooral uitgedroogde stuifzwammetjes maar ook minuscule mosklokjes. Grijs en groenig kortsmos op de grond (rendiermos, gevorkt heidestaartje), groen en geel op boomtakken van meidoorn, vlier en kardinaalsmuts. Over het slingerpaadje door het gras en zand lopend en het fietspad vermijdend is het al met al een heel aardig pad door dit stukje duin langs Zandvoort. Aan het eind kom je bij het Visserspad waarlangs vooral vissersvrouwen eeuwen lang vis van Zandvoort naar Haarlem droegen, via het veen bij Overveen. Een viaductje brengt ons naar de andere kant van de spoorweg waar ook nog leuke verhalen over zijn te vertellen. Dan komen we op een zanderig paadje als aanloop van het pad over het Kraansvlak door het Wisentengebied, ook zonder de Wisenten een erg mooi wandelpad door de duinen, over verschillend duintopjes, soms met stuifduin. Wisenten zien we niet. Volgens mijn eigen statistiek is de kans erop een stuk minder dan 50 procent. En uitgestrekte glooiende mosduinen, nu helder groen in het zonlicht met plekken met grijswit korstmos. En nog redelijk wat kleine paddestoeltjes, vooral de zo dicht bij de zee volop voorkomende witte stuifballetjes met een bolletje op een steeltje, ik denk zelfs 2 soorten, en mooie oranjeachtige en paarsige duinkelkjes en mosklokjes soms niet groter dan een speldekop. Veel vogels zien we niet, een langsvliegende buizerd in het bos en een in de lucht hangend torenvalkje vielen me op. Aan het eind komen we nog door een vlakke zanderige duinvallei, deels begroeid met kruipwilg en enkele plassen. Dan staan we aan het Duinpieperpad (vanwege de aardappels die hier rond 1900 werden geteeld) met fietspad van Bloemendaal langs het circuit naar Zandvoort. We steken het fietspad over en gaan verder omhoog en omlaag over een mooi pad tussen duindoornstruweel door waar je vroeger in het jaar interessante planten kunt tegenkomen, nu alleen nog hun bruine en grijze overblijfselen. De duindoorns zijn wel interessant. De mannelijke staan al in de knop, met goudbruine knopjes. De vrouwelijke zitten op sommige plaatsen nog vol bessen, aan verder grijze takken. Het pad brengt ons klimmend en dalend naar de Boulevard langs het strand. Twee deelnemers lopen verder over de boulevard om de bus nog te halen in Zandvoort. Dan nog 2 km. over het strand naar Zandvoort. Met een zon die in een waaier van oranje kleuren bezig is onder te gaan. Een mooie afsluiting van de wandeling vindt iedereen. Het was een mooie ontspannen wandeldag. Iedereen erg bedankt voor het meewandelen. (Voor extra informatie en ter vergelijking stuur ik later op de dag nog een verslag van een vorige wandeling mee.) Fotoos komen later.

dik v

( organisator / routebegeleiding ) 03-01-2023

Zoals beloofd - maar iets later dan beloofd - voor meer informatie en ter vergelijking hier het verslag van een vorige Wandeling door Waterleidingduinen en over het Wisentenpad van vrijdag 15 oktober 2021:
Vlak bij Zandvoort ligt het Kraansvlak een uitgestrekt open duingebied vlak achter het circuit. Door het omheinde Kraansvlak loopt het Wisentenpad, zo genoemd omdat je hier Wisenten kunt zien lopen, als je geluk hebt, Europese bizons. Het is tamelijk spectaculair de Wisenten hier te zien lopen met hun gedrongen stierachtige bouw. Maar het pad en het Kraansvlak zijn ook zonder Wisenten een erg mooi duinpad. Goed voor een mooie wandeling. Het pad is van 1 september tot 1 maart toegankelijk. Het mooist is om meteen in september deze wandeling te maken omdat je dan nog net de zomer op de staart kunt trappen. Of in februari of iets eerder in de winter, omdat dan de mosduinen (en korstmossen) in het Kraansvlak op hun mooist zijn. Sinds 2014 heb ik inmiddels 9 keer een wandeling over het Wisentenpad gemaakt. Vier keer heb ik wisenten gezien, 3 keer van tamelijk dichtbij. Ik maak de wandeling langs het Wisentenpad vanaf twee beginpunten: vanaf station Overveen of vanaf Heemstede-Aerdenhout, zoals vrijdag.
Bij de wandeling vanuit Overveen loop je door het mooie Middenduin, langs Kraantje Lek en langs het Visserspad, waarlangs Zandvoortenaren de vis naar Haarlem brachten, richting Zandvoort. Vanaf Heemstede-Aerdenhout kun je vanaf het station naar de ingang van de Waterleidingduinen lopen en dan door een stuk Waterleidingduinen met vrijwel garantie op damherten richting Zandvoort. De wandeling vanaf Overveen is korter. Vanaf Heemstede was een mooi weggetje de goede richting uit: het Laantje van Alverna. Als je daarlangs kunt is het aardige wandeling vanaf Station Heemstede-Aerdenhout. Maar inmiddels is het laantje met een hek door bewoners afgesloten en aan de openbaarheid onttrokken. Met dank aan een zeer lakse en partijdige gemeente die zich niet aan zijn eigen regels houdt. Er lopen eindeloze processen over. In plaats van te lopen kun je daarom ook goed de bus nemen naar de Waterleidingduinen voor de eerste 2,6 km. Voor de wandeling van vrijdag had ik hiervoor gekozen en namen we de bus naar bushalte Waterleiding bij de ingang De Oase/Oranjekom van de Waterleidingduinen. (De namen van resp. pannekoekenhuis en bezoekerscentrum.) Het was de vijfde keer dat ik de wandeling vanaf deze kant maakte. (Er is ook nog een 3e manier langs het Wisentenpad kunnen lopen, vanaf de andere kant, vanuit de Kennemerduinen, langs het Wisentenpad richting Zandvoort.)
Tot vorig jaar liep ik vanaf de Oase / Oranjekom naar de Duinrand aan de Zandvoortselaan vooral door niet zo heel spannend bos, met stukjes open duin ertussen. Wel verzekerd van damherten. Maar vorig jaar ontdekte ik dat hier aan deze kant de hoogste duintoppen van de Waterleidingduinen lagen, de Appelenberg en de Rozenberg (35 m. hoog) met ernaast als extra een bunkerdorp uit de 2e wereldoorlog. Dat maakte de wandeling ineens heel anders: over de toppen van de Waterleidingduinen. Met uitzicht over het duin. Wat mij betreft was het zo een heel mooie wandeling geworden. Al was het dan geen september meer, toch leek het me mooi de wandeling nu weer te doen in het najaar (net als vorig jaar). We waren uiteindelijk in Heemstede Aerdenhout met vier deelnemers, een had nog s morgens afgezegd omdat ze het niet ging redden. Het weer beloofde droog te blijven, wel met wat wolken en wind en rond de 13 graden. Niet heel warm. Na kaartjes gekocht te hebben, online of uit de automaat, konden we het duingebied in. Een stukje door het bos. Langs het mooie gebouwtje van het oude pompstation de Oranjekom, nu bezoekerscentrum, in Amsterdamse Schoolstijl uit de dertiger jaren, hoekig, met veel Frank Lloyd Wright.
Daarna bleek het bruggetje over het Waterleidingkanaal afgesloten en moesten we een omleiding volgen. (Even terug naar het bezoekerscentrum om te vragen hoe die omleiding eruitzag.) Dat gaf geen problemen. Iets verder konden we over een dam bij een stuw oversteken. Aan de andere kant omhoog het bos in. Iets verderop sloegen we een verkeerde richting uit en waren we al gauw de richting kwijt. Met bijsturen met kompas leken we toch weer de goed kant uit te gaan. Maar het was vooral goed zichtbaar toen we ook konden zien waar we heen moesten toen we langs een smal paadje het hogere duin buiten het bos waren opgeklommen. Nu konden we de hoge toppen van Appelberg en Rozenberg voor ons zien liggen en er naartoe lopen. Handig en prettig dat je in de Waterleidingduinen vrij kunt struinen. De eerste herten hadden we ondertussen ook gezien. Bij de oversteek van het kanaal stond een mannetje met een groot gewei bijna stokstijf terwijl we langsliepen, als opgezet. Raadselachtig. Zo nu en dan kleine groepjes. Maar veel minder dan een jaar of wat geleden. Het afschieten van herten lijkt toch effect te hebben. Lang leek het of het aantal herten nauwelijks verminderde.
Terwijl we over de duintopjes liepen hoorden we een burlend hert. Toen we dichterbij probeerden te komen, liep het weg aan de andere kant van een dal. Verder kwamen zo nu en dan gaaien langs. En al meteen in het begin in het bos twee middelste bonte spechten, iets verderop vloog er ook nog een groene specht op van een open grasveldje. Met een scherpe bocht liepen we even later van een breed verhard pad een smal zandpaadje op, omhoog tegen de Appelenberg op. En kwamen in een mooi landschap met heuveltoppen en een klein paraboolstuifduin, even mooi belicht door de zon onder de wolken door. Met uitzicht op duinen, Zandvoort en achterland. Je loopt over het topje van een oud kamduin, een rij aan elkaar gegroeide stuifduinen. Erachter gaat het in een dennebos steil omlaag. Misschien liggen de lage duinen erachter op oude duinen op een strandwal waar vanaf ongeveer het jaar 1000 de jonge duinen overheen zijn gestoven, toen deze zich vormden. De Appelenberg en Rozenberg vormen een erg mooi stukje duinen, eigenlijk ken ik nergens iets wat erop lijkt. Alleen via een smal zanderig pad te bereiken. Alleen de paddestoelen die hier vorige keer stonden, ontbraken. Even lijkt het toch te gaan regenen.
Bovenop de Rozenberg liggen een paar grote stukken bunker en afdalend van de noordhelling vind je er meer. Ik heb hier vroeger wel, maar hun bestaan was nooit erg tot me doorgedrongen. Beneden de Rozenberg nog een burlend hert, te ver weg om goed te zien. Vanaf de Rozenberg maak ik om de duintoppen hier compleet te maken nog een omweggetje boven over de 32 meter hoge Tonneblink. Ik geloof niet tot ieders genoegen. Met een groepje hertjes onder langs de bovenrand. Volgende keer iets meer tijd voor nemen. We dalen af naar de kant van het Waterleidingkanaal. Twee mannetjesherten staan op het brede pad, de geweien in elkaar. En stellen kennelijk geen prijs op toeschouwers. Al gauw staan we bij de uitgang Zandvoortselaan. Bij Dune aan de Duinrand kunnen we terecht op het terras om iets te drinken en voor een pannekoek. De pannekoeken zijn wat aan de bruine kant, een gaat terug naar de keuken.
Vanaf de Duinrand maak ik een klein omweggetje naar links langs de Kennemerweg. Je kunt ook rechtsom, het fietspad door het duin richting Zandvoort nemen. Ik kies voor de Kennemerweg omdat de begroeiing er interessanter is. Hoewel daarvan op het ogenblik weinig over is. Wat zeepkruid en teunisbloemen en heel veel bruine verdorde hemelsleutel, een grote vetplant, of sedum. Er staan drie tot vier meter hoge duindoorns met oranje bessen. Rechtsaf komen we op een fietspad over de oude trambaan naar Zandvoort, met brede berm. Meteen na een kanaal links, verstopt tussen struikgewas (struweel) loopt een smal paadje door duindoornstruiken. Van het fietspad af door bosjes en (zanderig) duin. Tot nu toe heb ik hier doorgaans het fietspad gevolgd. Maar zo heb ik het eigenlijk bedoeld. Verderop kun je het fietspad oversteken en aan de andere kant ervan verder, langs het hek van landgoed Koningshof, zodat je in principe niet over het fietspad hoeft te lopen. Wat ik ook doe, enkele anderen gaan verder over het fietspad. In het zanderige duin bloeien blauwe duinviooltjes, hier en daar teunisbloemen, en reigersbek, veel uitgebloeide hemelsleutel en verdorde kluwen stekend loogkruid.
En bijna overal het gele bezemskruidkruid een invasieve soort uit Zuid-Afrika, maar het lijkt wel minder dan voorheen. De paddestoelen die ik vorig jaar zag ontbreken nu. Vlak voor je bij de spoorlijn naar Zandvoort komt kun je weer oversteken en over een smal paadje langs de golfterreinen verder, met meer verschillende paddestoelen. Of het fietspad volgen, langs een stukje Visserspad waarlangs de vis van Zandvoort naar Haarlem ging vroeger. Vlak voor het viaductje onder het spoor door staat er ineens een rood steenanjertje en een plukje tijm. Een deelnemer loopt hier door naar Zandvoort om om vijf uur thuis te zijn. (De beschrijving van de wandeling niet goed gelezen, denk ik dan maar. Nog geluk dat dat bij deze wandeling kan.) Onder het spoor door en dan meteen een smal paadje op dat doorsteekt naar het begin van het gele paaltjespad door het Kraansvlak. Na een aanloopje komen we uit voor de afrastering met een steil trappetje eroverheen.
Het Wisentenpad zelf is volgens mij een van de (5) mooiste paden door de duinen (op het vasteland). (Met het laarzenpad bij Wassenaar, een pad over het voormalige Van Limburg Stirumkanaal in de Waterleidingduinen, het pad achter de zeeduinen van Castricum aan Zee naar Egmond en het pad ten noorden van Egmond door de Wimmenummerduinen.) Na het lastig trappetje lopen we het eigenlijke wisentengebied in het Kraansvlak in en later aan de andere kant weer uit. Het pad gaat over een vlakte, over (zanderige) duintoppen (en weer omlaag), door duinvalleien met grillige boompartijen, over een paar mooie bergjes (van zo n 10 m. hoog) en vooral door natte duinvalleien met plassen. het ziet er nog steeds vochtig uit. Maar zonder parnassia en watermunt maar wel twee plantjes strandduizendguldenkruid met roze bloemen, en met kruipwilgen en enkele bijbehorende grauwige paddestoeltjes). Op de stuifzandvlakte hebben zich inmiddels duintjes gevormd met helm erop.... De wisenten zien we niet. Ook niet de paardjes die hier lopen. Jammer, Maar ook altijd een beetje een vreemd spel. Als ze op het pad staan moet je het pad weer teruglopen naar het begin. Na de trap over het hek uit het wisentengebied loopt het pad langs gele paaltjes omhoog en omlaag tussen duindoorns door naar de boulevard bij Zandvoort.
We lopen de laatste kilometers over het strand naar Zandvoort, een mooie en aangename afwisseling en een mooie afsluiting van de wandeling. Het was tegen vijven. Bij strandpaviljoen Thalassa (Grieks voor Zee) was gelegenheid iets te eten of te drinken te halen. Maar we liepen liever door naar het station of de bus. Omdat het al vier uur geweest was liep ik sinds lang weer eens door de straten van Zandvoort naar het busstation. Na enkele decennia. De wandeling zal door het dwalen wel iets langer zijn geworden. Uiteindelijk was het wat mij betreft bij elkaar een heel prettige wandeling over de topjes van de Waterleidingduinen en het open neer gaande wisentenpad. Een mooie wandeldag. Het gebied en de wandeling erdoor vind ik mooi, tot bijzonder. Over het weer hadden we ook niet te klagen. Bedankt voor het meewandelen en voor de prettige sfeer samen.